Artrose in de hand

Artrose is een veelvoorkomende gewrichtsaandoening die wordt gekenmerkt door de afbraak van het kraakbeen in de gewrichten. Het kan zich voordoen in elk gewricht van het lichaam, maar wanneer het de handen aantast, kan het bijzonder invaliderend zijn. Dit komt doordat de handen een essentiële rol spelen bij het uitvoeren van veel dagelijkse taken die fijne motoriek en gripkracht vereisen.

Het verlies van fijne motoriek en gripkracht als gevolg van artrose kan aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Mensen met deze aandoening kunnen moeite hebben om zelfstandig dagelijkse taken uit te voeren, wat kan leiden tot beperkingen in hun werk, sociale interactie en algemene zelfredzaamheid.

In Nederland leven naar schatting 1,5 miljoen mensen met artrose, waarvan ongeveer een kwart, of bijna 375.000 mensen, te maken heeft met handartrose. Deze specifieke vorm van de ziekte kan bijzonder belemmerend zijn omdat het de kleine gewrichten in de handen direct aantast. Naarmate handartrose vordert, kan het steeds moeilijker worden voor patiënten om objecten vast te houden of fijne motorische taken uit te voeren. Bovendien kan handartrose een aanzienlijke psychologische impact hebben, aangezien het de zelfstandigheid en levenskwaliteit kan beïnvloeden. Daarom zijn preventie en tijdige behandeling cruciaal bij het beheersen van handartrose.

Gewrichten in de hand en artrose

Bij artrose in de handen zijn bepaalde gewrichten vaak meer betrokken dan andere. Gewoonlijk zijn de wijs- en middelvinger, evenals de duim, de meest getroffen gebieden. Het is niet ongewoon dat de hand die het meest gebruikt wordt – de dominante hand – meer tekenen van artrose vertoont.

Artrose in de handen komt minder vaak voor in de grotere knokkelgewrichten waar de vingers aansluiten op de rest van de hand, maar het is zeker niet ongehoord. Evenzo kan het gewricht aan de basis van de duim getroffen worden door artrose, wat kan leiden tot aanzienlijk ongemak en beperking van de bewegingsvrijheid.

Daarnaast is het mogelijk dat het polsgewricht ook wordt beïnvloed door artrose. Hoewel dit minder vaak voorkomt, kan het een aanzienlijke impact hebben op de algehele functionaliteit van de hand, gezien de cruciale rol van de pols in handbewegingen en -activiteiten. Het is dus essentieel om bewust te zijn van mogelijke symptomen en bij klachten tijdig een arts te raadplegen.

Symptomen van handartrose

Handartrose kan verschillende symptomen veroorzaken, en deze symptomen kunnen variëren afhankelijk van het individu en het stadium van de aandoening. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende vroege en latere symptomen van handartrose beschreven.

1. Pijn: Dit kan optreden tijdens het bewegen van de hand of zelfs in rust. De intensiteit van de pijn kan variëren van mild tot ernstig.
2. Stijfheid: Dit symptoom is vaak merkbaar ’s ochtends bij het ontwaken of na perioden van inactiviteit.
3. Zwelling: De gewrichten kunnen gezwollen en ontstoken raken.
4. Beperkte bewegingsvrijheid: Het kan moeilijk zijn om de volledige bewegingsvrijheid in de handen te behouden.
5. Knakkend of krakend geluid: Dit kan hoorbaar zijn bij het bewegen van de gewrichten.
6. Veranderingen in de vorm van de gewrichten: De gewrichten kunnen misvormd lijken door de slijtage van het kraakbeen en de groei van nieuw botweefsel.

Hoe wordt artrose in de hand gediagnosticeerd?

Vaak is het mogelijk om handartrose te diagnosticeren op basis van de symptomen en een fysiek onderzoek, zonder de noodzaak voor uitgebreide tests. Hoewel röntgenfoto’s nuttig kunnen zijn om veranderingen in de vorm of structuur van de gewrichten te identificeren, zijn ze niet altijd noodzakelijk voor de bevestiging van de diagnose. Het is vooral belangrijk dat je de symptomen duidelijk communiceert met je arts, zodat hij of zij een zo nauwkeurig mogelijke diagnose kan stellen.

Wat kun je doen tegen artrose in je handen?

Bij artrose in je handen zijn er verschillende strategieën die je zelf kunt toepassen om de symptomen te verlichten en je dagelijkse activiteiten te vergemakkelijken. Zo kunnen specifieke handoefeningen die gericht zijn op het bevorderen van flexibiliteit en kracht in de handgewrichten, nuttig zijn. Daarnaast kan het gebruik van hulpmiddelen om de druk op de gewrichten te verminderen en het toepassen van warmte- en koude therapieën helpen bij het verminderen van pijn en zwelling. Bovendien kan het aanpassen van je dieet en bewegingsroutine bijdragen aan het beheer van symptomen en het verbeteren van je algehele gezondheid.

Handen actief houden

Patiënten met handartrose kunnen voordeel halen uit het zacht samendrukken van een stressbal, wat kan bijdragen aan de verlichting van hun klachten.

Gewichtsbeheersing en voeding

Het behouden van een gezond gewicht en het volgen van een evenwichtig dieet kan een belangrijke rol spelen bij het beheer van handartrose. Hoewel de handen en polsen geen gewichtdragende gewrichten zijn zoals de knieën en heupen, kunnen ze toch worden beïnvloed door overgewicht. Overgewicht kan leiden tot verhoogde ontstekingen in het lichaam, wat kan bijdragen aan de pijn en stijfheid geassocieerd met handartrose. ^[1]Azamar-Llamas D, Hernández-Molina G, Ramos-Ávalos B, Furuzawa-Carballeda J. Adipokine Contribution to the Pathogenesis of Osteoarthritis. Mediators Inflamm. 2017;2017:5468023. doi: … Continue reading

Daarnaast kan overgewicht leiden tot veranderingen in lichaamsmechanica en extra belasting op de handen en polsen tijdens dagelijkse activiteiten. Het behouden of bereiken van een gezond gewicht kan helpen om deze belasting te verminderen en de symptomen van handartrose te beheersen.

Verminder de belasting op je handen en polsen 

Het ervaren van artrose in de gewrichten van de handen en polsen kan aanzienlijke belemmeringen opleveren bij de dagelijkse activiteiten, zowel op professioneel gebied als bij huishoudelijke taken. Het is daarom van essentieel belang om bewustzijn te creëren over het gebruik van deze gewrichten, met als doel het verminderen van druk en spanning. Het doel is niet om het gebruik van onze handen te beperken, maar om strategieën te ontwikkelen die helpen om ze op een minder belastende en meer efficiënte manier in te zetten.

Het kan nuttig zijn om een ergotherapeut of handtherapeut te raadplegen, aangezien zij waardevol advies kunnen bieden. Deze professionals zijn gespecialiseerd in het vinden van effectieve oplossingen voor het omgaan met artrose in de handen en polsen. Ze kunnen individuele begeleiding bieden en helpen bij het ontwikkelen van strategieën die specifiek zijn afgestemd op de behoeften van elke persoon.

Niettemin hebben veel mensen zelf verschillende manieren ontdekt om de belasting op hun gewrichten te verminderen. Hier zijn enkele voorbeelden van praktische benaderingen die kunnen helpen:

• Gebruik van hulpmiddelen met zachtere en ergonomische handgrepen gebruikt worden. Denk aan elektrische blikopeners, gereedschappen met dikke handvatten gemaakt van zacht materiaal, en keukengerei met comfortabele handgrepen.
• Gebruik van een rugzak, boodschappentrolley of andere hulpmiddelen om zware tassen niet in je handen te hoeven dragen.
• Het nemen van frequente pauzes bij taken die meer belasting op de gewrichten leggen, en het afwisselen tussen zwaardere en lichtere taken om overbelasting te voorkomen.
• Het gebruiken van beide handen voor taken die je normaal gesproken met één hand zou doen, om de belasting op specifieke gewrichten te verminderen.
• Overwegen om kranen of deurklinken te vervangen door exemplaren die gemakkelijker te hanteren zijn, zoals hendelkranen en deurklinken met een groter en ergonomisch ontwerp.
• Bij het kiezen van kleding of schoenen, letten op sluitingen die gemakkelijk te hanteren zijn, zoals klittenbandsluitingen of schoenen met elastische veters.

Pijnverlichting

Pijn in de handen en pols kunnen echter verzacht worden door het toepassen van een scala aan strategieën en behandelmethoden. Er zijn verschillende methoden om pijn en ontsteking veroorzaakt door artrose te verlichten. Hierbij valt te denken aan warmte- en koudetherapie, het gebruik van spalken en steunmiddelen, medicatie, en meer. Daarnaast kunnen aanpassingen in de levensstijl, zoals een evenwichtig dieet en regelmatige lichaamsbeweging, bijdragen aan het algemeen welzijn en het beheersen van de symptomen.

Warmte- en koudetherapie

Het toepassen van warmte of koude op pijnlijke gewrichten kan vaak de pijn verminderen. Warmte kan bijvoorbeeld toegepast worden door je handen in warm water te plaatsen, vooral als ze ’s ochtends stijf aanvoelen.

Aan de andere kant kan het gebruik van een koud kompres effectiever zijn, met name als de gewrichten gezwollen zijn. Let er bij het aanbrengen van kompressen op de huid op dat ze niet direct op de blote huid worden geplaatst en niet langer dan 20 minuten blijven liggen.

Een paraffinewasbad, een vorm van warmtetherapie, kan ook tijdelijk pijn en stijfheid verlichten. De was wordt in een container verwarmd tot het zacht is en vervolgens dompel je je handen in de was. Waxbaden worden voornamelijk in ziekenhuizen gebruikt, maar zijn ook commercieel verkrijgbaar. Het combineren van warmte met enkele handoefeningen kan het beste resultaat geven.

Spalken en ondersteuningen

Bij de behandeling van artrose in de handen en polsen kunnen spalken, braces en wraps aanzienlijk bijdragen aan het verlichten van pijn en ongemak.

Spalken, ook bekend als ‘splints’, bieden structuur en ondersteuning om de handen in de juiste positie te houden en overmatige belasting van de aangetaste gewrichten te verminderen. Er zijn verschillende soorten spalken, elk met hun specifieke toepassing en voordelen. Het is belangrijk om een spalk niet continu te dragen, aangezien dit de spieren van de hand kan verzwakken. Daarom is het ook raadzaam om zachte handoefeningen te doen wanneer de spalk wordt verwijderd.

Braces kunnen zowel op de hand als op de pols worden gedragen en zijn vaak verstelbaar, waardoor ze passen bij verschillende hand- en polsgroottes. Ze bieden stabiliteit en beperken bewegingen die pijn kunnen veroorzaken, zonder volledige immobilisatie.

Wraps zijn flexibele banden die rond het gewricht worden gewikkeld om steun te bieden en zwelling te verminderen. Ze zijn vaak gemaakt van ademend materiaal en kunnen over of onder kleding worden gedragen.

De voornaamste soorten spalken omvatten:

• Rustende spalken – deze houden je pols en hand stil in de juiste positie terwijl je rust.
• Werkende spalken – deze worden voornamelijk gebruikt om de pols te ondersteunen terwijl je je handen gebruikt. Er zijn verschillende soorten die ofwel lichte ondersteuning bieden voor dagelijkse taken, ofwel steviger ondersteuning voor meer inspannende activiteiten. Er zijn ook werkende spalken om het gewricht aan de basis van de duim te ondersteunen.

Als je artrose in het gewricht aan de basis van je duim hebt, kan een spalk nuttig zijn. Hoewel je het voordeel misschien niet meteen opmerkt, toont onderzoek aan dat een duimspalk op de langere termijn kan helpen met pijn en functie.

Medicatie

NSAID-crèmes en -gels

Voor handartrose kunnen deze medicijnen die je op de huid aanbrengt bijzonder nuttig zijn omdat de gewrichten in de hand dicht bij de huid liggen, wat de effectiviteit kan verhogen. Echter, er zijn enkele belangrijke aandachtspunten en mogelijke bijwerkingen, vooral bij langdurig gebruik:

1. Correct gebruik: Het correct aanbrengen van de juiste hoeveelheid crème of gel kan soms lastig zijn. Het is belangrijk om de instructies van de arts nauwkeurig te volgen.
2. Huidirritatie: Deze medicijnen kunnen irritatie veroorzaken, zoals roodheid, jeuk of een branderig gevoel op de plek waar je ze aanbrengt. Deze effecten kunnen verergeren bij langdurig gebruik.
3. Zonnebrand: Deze medicijnen kunnen je huid gevoeliger maken voor de zon, waardoor je sneller kunt verbranden.
4. Allergieën: Sommige mensen kunnen allergisch zijn voor de ingrediënten in de crème of gel.
5. Schadelijke bijwerkingen: Hoewel het risico kleiner is dan bij orale NSAID’s, kunnen deze medicijnen bij langdurig gebruik in je bloedbaan terechtkomen en bijwerkingen veroorzaken, zoals maag-darmklachten, hartproblemen of nierproblemen.
6. Interactie met andere medicijnen: Hoewel minder vaak dan bij orale NSAID’s, kunnen deze crèmes en gels soms interacties hebben met andere medicijnen die je inneemt.

Capsaïcine-crème, afkomstig van de peperplant, kan een effectieve optie zijn voor de behandeling van handartrose. Deze crème is verkrijgbaar op recept. Het is vooral nuttig als aanvulling of alternatief wanneer standaard pijnstillende behandelingen, zoals NSAID-crèmes of -gels, niet voldoende verlichting bieden of niet goed verdragen worden door de patiënt. Dit kan te maken hebben met individuele verschillen in hoe mensen reageren op medicatie, de ernst van de symptomen, of persoonlijke voorkeur voor natuurlijke behandelingsopties. Ondanks de mogelijke bijwerkingen kan het gebruik van Capsaïcine-crème bijdragen aan een verbeterde pijnbeheersing bij handartrose.

Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s)

Voor veel mensen met handartrose kunnen niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals ibuprofen, aanzienlijke verlichting bieden van symptomen zoals pijn, ontsteking en zwelling. Hoewel deze medicijnen nuttig kunnen zijn, is het belangrijk om te begrijpen dat ze de onderliggende oorzaak van de aandoening niet behandelen – de afbraak en degeneratie van kraakbeen in de gewrichten. Ze worden het meest effectief gebruikt als onderdeel van een uitgebreider behandelplan dat andere therapeutische benaderingen kan omvatten. Bij langdurig gebruik is het ook belangrijk om zich bewust te zijn van de mogelijke bijwerkingen en om regelmatig met je arts te communiceren over je symptomen en ervaringen met de medicatie.

Patiënten met artrose kunnen vaak genoodzaakt worden hun medicatie jarenlang in te nemen, wat kan leiden tot ernstige bijwerkingen. Omdat NSAID’s de onderliggende oorzaak van de aandoening niet aanpakken, kan het nodig zijn dat je in de loop van de tijd een steeds hogere dosis van deze medicatie nodig hebt om de symptomen effectief te beheersen

Chirurgie

Als je osteoartritis van de hand en pols hebt en de bovenstaande behandelingen niet helpen, zijn er verschillende soorten operaties die kunnen helpen. Deze omvatten:

• Trapeziëctomie: Dit is het weghalen van een van de kleine botten in de pols, dicht bij de duimbasis. Dit wordt meestal gedaan als je pijn hebt in het gewricht aan de basis van de duim en andere behandelingen niet hebben geholpen.
• Gewrichtsvervanging: Dit houdt in dat het gewricht wordt vervangen door een kunstgewricht. Het kan een optie zijn voor enkele van de kleine gewrichten in de vingers, maar is zelden een optie voor de duimbasis of polsgewrichten.
• Artrodese: Dit houdt in dat de uiteinden van de botten die het gewricht vormen, worden samengevoegd. Het kan worden gedaan in enkele van de kleine gewrichten in de vingers, maar is zelden een optie voor de duimbasis of polsgewrichten.
• Denervatie: Dit houdt in dat enkele van de zenuwen naar het gewricht worden doorgesneden om pijn te verminderen.

Operaties hebben risico’s en voordelen, en het duurt vaak een tijdje om te herstellen, dus ze worden meestal alleen overwogen als andere behandelingen niet hebben geholpen. Het is belangrijk om de opties te bespreken met je arts of chirurg.

Stamceltherapie: een innovatieve behandelingsoptie voor artrose in de handen

Het beperkte succes en de beperkingen van conventionele behandelingen hebben geleid tot een zoektocht naar alternatieve benaderingen, zoals stamceltherapie. Deze benaderingen zijn gericht op het stimuleren van regeneratie en herstel van het aangetaste kraakbeen, evenals het verbeteren van de functionaliteit van het handgewricht. Stamceltherapie heeft de potentie om nieuwe kraakbeencellen te genereren en het beschadigde kraakbeen te herstellen, wat kan leiden tot langdurige verlichting en verbeterde mobiliteit.

Stamceltherapie is een opkomende behandeling die het potentieel heeft om de manier waarop we artrose in de hand behandelen te veranderen. Deze therapie maakt gebruik van het natuurlijke vermogen van het lichaam om zichzelf te herstellen door stamcellen te gebruiken. Stamcellen, de bouwstenen van het lichaam, hebben het vermogen om zich te differentiëren in verschillende celtypen, waaronder kraakbeencellen.