De heup, een van de grootste gewrichten in het lichaam, speelt een cruciale rol in onze mobiliteit. Het is een bal-en-socket gewricht dat een breed scala aan bewegingen mogelijk maakt. Gezien de complexiteit en de aanzienlijke krachten die tijdens beweging op de heup worden uitgeoefend, is het niet verrassend dat slijtage in de heup een van de meest voorkomende vormen van artrose is. Deze aandoening, ook wel ‘coxartrose’ genoemd in medische termen, is een degeneratieve ziekte die optreedt wanneer het kraakbeen in de heup slijt. Dit leidt tot symptomen zoals pijn, stijfheid en verminderde mobiliteit. Hoewel heupartrose voornamelijk mensen boven de 50 jaar treft, kan het ook jongere individuen beïnvloeden, met name degenen met overgewicht of die een heupblessure hebben gehad.
Ondanks dat deze aandoening veel voorkomt, wordt het vaak niet herkend of gediagnosticeerd. Dit benadrukt het belang van meer bewustzijn en kennis over heupartrose, zodat mensen de symptomen kunnen herkennen en tijdig medische hulp kunnen zoeken.
Het begrijpen van deze complexe aandoening is de eerste stap naar een effectieve behandeling en het beheersen van de symptomen. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de symptomen, oorzaken en behandelingen van heupartrose.
Heupartrose groter probleem dan gedacht
Bijna 1,5 miljoen mensen in Nederland ervaren dagelijks pijn en stijfheid in hun gewrichten als gevolg van artrose, volgens het RIVM. Artrose is wereldwijd de voornaamste oorzaak van invaliditeit door gewrichtsaandoeningen. In Nederland lijden bijna 500.000 mensen aan heupartrose, met jaarlijks meer dan 24.000 nieuwe diagnoses. Die cijfers blijken echter een grote onderschatting’, zegt artrose-hoogleraar Sita Bierma-Zeinstra. ”Uit ons onderzoek in de dossiers van huisartsen, blijkt dat zij bijna twee keer zoveel mensen van 30 jaar en ouder zien met heupartrose. Dat betekent niet alleen dat het aantal patiënten met heupartrose haast is verdubbeld, er komen jaarlijks ook bijna twee keer zoveel patiënten bij.” [1] Incidence and Prevalence of Knee Osteoarthritis Using Codified and Narrative Data From Electronic Health Records: A Population-Based Study
Het heupgewricht: structuur en functie
Het heupgewricht is een complex en cruciaal onderdeel van het menselijk lichaam. Het is een kogelgewricht dat zorgt voor een uitgebreid bereik van bewegingen en stabiliteit. Hieronder volgt een gedetailleerde beschrijving van de structuur en functie van het heupgewrichtandeling wordt daarom ook wel viscosupplementatie genoemd.
Het heupgewricht bestaat uit de kop van het dijbeen (caput femorarlis) en de kom van het bekken (acetabulum). De kop van het dijbeen beweegt in de kom van het bekken en is via de ‘nek’ (collum) verbonden met de schacht van het dijbeen. Het heupgewricht is de schakel tussen het bekken en het bovenbeen.
Gewrichtskraakbeen is een glad, glanzend materiaal dat de kop van het dijbeen en de heupkom bedekt. Het zorgt ervoor dat de kop van het dijbeen gemakkelijk in de heupkom kan bewegen. Synoviale vloeistof voedt en smeert het heupgewricht, waardoor bewegingen soepel verlopen.
Het heupgewricht is omgeven door een sterke ‘zak’, het gewrichtskapsel. Ligamenten, die fungeren als sterke touwen, verbinden de botten met elkaar en zorgen voor stabiliteit in het gewricht. Ze voorkomen dat de kop van het dijbeen uit de heupkom schiet.
Het labrum is een ring van kraakbeenweefsel rond de heupkom. Het verdiept de kom en stabiliseert het gewricht. Een gescheurd labrum kan aanzienlijke pijn veroorzaken en kan het risico op heupartrose verhogen.
De slijmbeurs is een kleine zak met vloeistof die de wrijving tussen pezen, spieren en botten vermindert. De belangrijkste slijmbeurs van het heupgewricht is de slijmbeurs van de trochanter major.
Symptomen van heupartrose
Heupartrose kan zich uiten in een verscheidenheid aan symptomen, die variëren van mild tot ernstig en die kunnen veranderen naarmate de aandoening vordert. In de vroege stadia van heupartrose kun je bijvoorbeeld een lichte stijfheid of ongemak in je heupgewricht ervaren, vooral na perioden van inactiviteit of zware inspanning. Dit kan zich uiten als een gevoel van stijfheid in de ochtend bij het opstaan of pijn na een lange wandeling.
Patiënten met heupartrose kunnen problemen ervaren bij het lopen. Het stellen van een diagnose in de vroege stadia kan uitdagend zijn, aangezien de pijn zich op diverse plaatsen kan voordoen, zoals de lies, dij, billen, of zelfs de knie. De aard van de pijn kan variëren van scherpe, stekende sensaties tot een meer doffe, aanhoudende pijn. Bovendien is stijfheid in de heup een veelvoorkomend symptoom.”
Naarmate de aandoening vordert, kunnen de symptomen verergeren en meer invloed hebben op je dagelijks leven. Deze kunnen onder andere bestaan uit:
- Pijn in de heup, die kan uitstralen naar de lies, billen of dijen.
- Stijfheid in de heup, vooral na het zitten of slapen.
- Moeite met bewegen, zoals lopen, buigen of draaien.
- Een knarsend of knakkend geluid in het heupgewricht.
- Verminderde mobiliteit en flexibiliteit.
- Moeite met slapen door de pijn.
Belangrijke kenmerken van heupartrose zijn stramheid en langdurige ochtendstijfheid. Na een periode van rust kan het moeilijk zijn om de heup weer soepel te bewegen, een symptoom dat waarschijnlijk wordt veroorzaakt door een ontsteking. Ochtendstijfheid kan de gewrichten pijnlijk en moeilijk te bewegen maken, mogelijk als gevolg van een blokkering in het heupgewricht door een stukje bot of kraakbeen. Naast deze vormen van stijfheid, kunnen mensen met heupartrose ook functionele beperkingen ervaren door zwellingen en spierzwakte.
Oorzaken van heupartrose
Artrose in de heup ontstaat wanneer het kraakbeen in het heupgewricht begint te slijten en af te breken. De exacte oorzaken van deze aandoening zijn niet volledig bekend, maar er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling ervan.
- Leeftijd en Gewrichtsslijtage: Naarmate we ouder worden, neemt de kans op slijtage van onze gewrichten toe. Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van heupartrose.
- Overgewicht: Overgewicht legt extra druk op de gewrichten, vooral de heupen en knieën. Dit kan leiden tot snellere slijtage van het kraakbeen en de ontwikkeling van artrose.
- Gewrichtsblessures: Eerdere blessures aan het heupgewricht, zoals een breuk of ontwrichting, kunnen het risico op het ontwikkelen van heupartrose verhogen.
- Genetische factoren: Sommige mensen hebben een genetische aanleg die hen vatbaarder maakt voor artrose. Dit kan te maken hebben met de manier waarop hun lichaam kraakbeen aanmaakt en onderhoudt.
- Aangeboren en verworven aandoeningen: Aandoeningen zoals heupdysplasie of heupluxatie, waarbij de heupkom ondiep is of de heupkop is verplaatst, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van heupartrose. Verworven aandoeningen zoals de ziekte van Perthes, bacteriële artritis, reumatoïde artritis, en andere inflammatoire heupaandoeningen kunnen ook leiden tot heupartrose.
- Overmatige belasting: Bepaalde beroepen of activiteiten die veel druk op de heupgewrichten leggen, kunnen het risico op heupartrose verhogen.
Gebroken heup
Een gebroken heup is een ernstige blessure die meestal het gevolg is van een val. Hoewel het vaker voorkomt bij oudere mensen vanwege hun grotere kans op vallen en de algemene broosheid van hun botten, kan het ook voorkomen bij jongere mensen, meestal als gevolg van een ernstig trauma zoals een auto-ongeluk of een hoge val.
Er zijn verschillende soorten heupfracturen, afhankelijk van waar de breuk zich voordoet:
- Dijbeenhalsbreuk: Dit is een breuk in het bovenste deel van het dijbeen, ongeveer 2,5 tot 5 cm van de heupkop verwijderd. Omdat deze breuk binnen het heupkapsel ligt, kan de bloedtoevoer naar de afgebroken kop in gevaar komen, wat kan leiden tot afsterven van het bot.
- Fractuur in de verdikking van de heupkop: Deze breuk bestaat vaak uit meerdere delen, waardoor de breuk minder stabiel is.
- Fractuur onder de verdikking van de heupkop: Dit type breuk komt minder vaak voor, maar kan nog steeds ernstige problemen veroorzaken.
Symptomen van een gebroken Heup
De symptomen van een gebroken heup kunnen variëren, maar omvatten meestal intense pijn na een val, onvermogen om te lopen of te staan op het getroffen been, en een been dat naar buiten gedraaid lijkt en korter lijkt. Bij aankomst in het ziekenhuis worden er meestal röntgenfoto’s gemaakt van beide heupen om de exacte locatie en ernst van de breuk te bepalen.
Relatie tussen een gebroken heup en artrose
Een gebroken heup kan op de lange termijn bijdragen aan de ontwikkeling van heupartrose. Dit komt omdat een breuk in het heupgewricht kan leiden tot onregelmatigheden in de manier waarop het gewricht beweegt en functioneert. Deze onregelmatigheden kunnen extra druk en slijtage op het gewricht veroorzaken, wat uiteindelijk kan leiden tot artrose.
Daarnaast kan een gebroken heup die niet goed geneest of die leidt tot een verminderde bloedtoevoer naar het heupgewricht, ook bijdragen aan de ontwikkeling van artrose. Dit komt omdat een goede bloedtoevoer essentieel is voor de gezondheid en het herstel van het gewrichtskraakbeen. Als het kraakbeen beschadigd raakt en niet goed kan herstellen, kan dit leiden tot artrose.
Behandeling van heupartrose
De conventionele behandeling van artrose komt neer op de toediening van medicatie of de plaatsing van een heupprothese. Beide behandelingen zijn lichamelijk en geestelijk zeer ingrijpend. Daarnaast zijn ze weinig effectief doordat ze alleen een tijdelijk alternatief bieden en geen blijvend herstel van het kraakbeen en het gewricht stimuleren.
Patiënten met heupartrose zijn gemiddeld 7 jaar onder behandeling van hun huisarts voordat zij operatief een heupprothese krijgen.
Fysiotherapie
Fysiotherapie is een van de eerste behandelingen die worden aanbevolen voor heupartrose. Het kan helpen om de spieren rond het heupgewricht te versterken, de flexibiliteit te verbeteren en de pijn te verminderen. Echter, fysiotherapie vereist een aanzienlijke tijdsinvestering en kan in het begin ongemakkelijk of pijnlijk zijn. Bovendien zijn de resultaten vaak tijdelijk en kunnen de symptomen terugkeren als de oefeningen niet regelmatig worden voortgezet.
Medicatie
Pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen worden vaak voorgeschreven om de symptomen van heupartrose te beheersen. Hoewel deze medicijnen effectief kunnen zijn in het verminderen van pijn en ontsteking, kunnen ze ook bijwerkingen hebben, zoals maagklachten, hartproblemen en, bij langdurig gebruik, een verhoogd risico op maagzweren en bloedingen. Omdat deze medicijnen niet de onderliggende oorzaak van de ziekte aanpakt zal je gaandeweg steeds een hogere dosis medicatie nodig hebben.
Corticosteroïde injecties
Corticosteroïde injecties kunnen worden gebruikt om ernstige pijn en ontsteking in het heupgewricht te verminderen. Deze injecties kunnen echter slechts een beperkt aantal keren per jaar worden gegeven, omdat ze het kraakbeen verder kunnen beschadigen en de progressie van de ziekte kunnen versnellen. Bovendien bieden ze meestal slechts tijdelijke verlichting.
Heupvervanging
Voor mensen met ernstige heupartrose die niet reageren op andere behandelingen, kan een heupvervangingsoperatie worden overwogen. Hoewel een heupvervanging aanzienlijke verlichting kan bieden, is het een grote operatie met potentiële risico’s en complicaties, waaronder infecties, bloedstolsels en dislocatie van de prothese. Bovendien heeft een kunstheup een beperkte levensduur en kan deze na verloop van tijd moeten worden vervangen.
Heupprothese: overzicht en mogelijke complicaties
Heupprothese is een chirurgische optie voor ernstige heupartrose als conservatieve behandelingen falen. De procedure, waarbij het versleten heupgewricht wordt vervangen door een kunstgewricht, brengt potentiële complicaties met zich mee en vereist grondig begrip.
Vóór de operatie vindt een overleg met de anesthesist plaats over de verdovingsmethoden: algehele of loco-regionale anesthesie, met aanvullende pijnstillende opties. De operatie begint met een incisie om de heup vrij te leggen, waarna de heupkop wordt verwijderd. Beschadigde delen van de heupkom worden hersteld of verwijderd, en de kunstmatige heupkom wordt geplaatst. Vervolgens wordt een metalen pen (de heupsteel) met een kunstmatige heupkop in het bovenbeen geplaatst, die precies past in de heupkom.
Mogelijke complicaties omvatten nabloeding, infecties, dislocatie van de heupkop, trombose en zenuwbeschadiging. Een belangrijk aspect om te overwegen is de levensduur van de prothese, die gemiddeld 15 tot 20 jaar bedraagt, variërend naar leeftijd, activiteitenniveau en algemene gezondheid. Jongere patiënten zouden dus in de toekomst een revisie-operatie nodig kunnen hebben.
Een revisie-operatie is een complexere procedure om een versleten, losse of geïnfecteerde prothese te vervangen. Het omvat het verwijderen van de oude prothese, het behandelen van infecties, het compenseren van botverlies en het plaatsen van de nieuwe prothese. Het herstel kan langer duren en de resultaten kunnen minder gunstig zijn dan bij de eerste operatie, maar het kan voor veel mensen een belangrijke verbetering van de levenskwaliteit betekenen.
De beperkingen van conventionele behandelingen
Hoewel medicatie en chirurgie nuttig kunnen zijn bij het beheersen van de symptomen van knieartrose, hebben ze vaak enkele beperkingen. Deze conventionele behandelingen bieden meestal slechts tijdelijke verlichting en kunnen aanzienlijke fysieke en mentale stress met zich meebrengen. Bovendien zijn ze meestal niet gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak van de aandoening, namelijk het verlies en de degeneratie van het kraakbeen in het heupgewricht. Hierdoor zijn ze niet in staat om blijvend herstel van het kraakbeen en het gewricht te bevorderen.
Artrose patiënten blijven vaak jarenlang hun medicijnen slikken met ernstige bijwerkingen als gevolg.
Het beperkte succes en de beperkingen van conventionele behandelingen hebben geleid tot een zoektocht naar alternatieve benaderingen, zoals stamceltherapie. Deze benaderingen zijn gericht op het stimuleren van regeneratie en herstel van het aangetaste kraakbeen, evenals het verbeteren van de functionaliteit van het kniegewricht. Stamceltherapie heeft de potentie om nieuwe kraakbeencellen te genereren en het beschadigde kraakbeen te herstellen, wat kan leiden tot langdurige verlichting en verbeterde mobiliteit.
Stamceltherapie: een innovatieve behandelingsoptie voor heupartrose
Stamceltherapie is een opkomende behandeling die het potentieel heeft om de manier waarop we knieartrose behandelen te veranderen. Deze therapie maakt gebruik van het natuurlijke vermogen van het lichaam om zichzelf te herstellen door stamcellen te gebruiken. Stamcellen, de bouwstenen van het lichaam, hebben het vermogen om zich te differentiëren in verschillende celtypen, waaronder kraakbeencellen.
Een belangrijk voordeel van stamceltherapie is dat het de noodzaak van een kunstgewricht, zoals een heupprothese, kan verminderen of zelfs voorkomen. Door gebruik te maken van het natuurlijke herstelvermogen van het lichaam, biedt stamceltherapie een innovatief alternatief voor mensen met heupartrose die op zoek zijn naar niet-chirurgische opties of die geen geschikte kandidaten zijn voor conventionele behandelingen.
Meer informatie over : Injectie in heup als alternatief voor heupprothese
Heup- en Knieprothesen: Een blik op traditionele materialen, gezondheidsrisico’s en nieuwe ontwikkelingen
Heuppijn? Kies voor heupbehoud in plaats van heupvervanging
Nieuwe biologische heup van kraakbeen en bot
Lopen met pijnlijke gewrichten
Injectie in heup als alternatief voor heupprothese
Referenties