De afgelopen jaren is er geregeld over injecties met bloedplaatjes rijk plasma (PRP) op ArtroseBlog geschreven. De werkzaamheid bij pijnlijke gewrichten kun je dan ook haast niet ontgaan zijn. PRP helpt bij het verminderen van pijn en bevordert de genezing van degeneratief weefsel. Deze regeneratieve behandeling is vooral bekend geworden nadat top sporters snel herstelden van hun blessures, zonder gebruik te maken van de standaard behandelingsmethodes zoals medicijnen, fysiotherapie of een operatie. Maar wat is nu eigenlijk een injectie met geconcentreerde bloedplaatjes en hoe werkt het?
Wat is PRP?
PRP wordt gemaakt uit een kleine hoeveelheid afgenomen bloed van de patiënt. Door de aanwezige bloedplaatjes te concentreren en af te scheiden ontstaat er een bloedplaatjes rijk plasma, oftewel PRP. [1] lsousou J, Thompson M, Hulley P, Noble A, Willett K.. The biology of platelet-rich plasma and its application in trauma and orthopaedic surgery PubMed Bloedplaatjes bevatten groeifactoren die essentieel zijn voor het stimuleren van het genezingsproces.
PRP kan in een laboratorium gemaakt worden of met een automatische systeem. Zo’n systeem bestaat uit een draagbare bloedcentrifuge en een PRP-kit. Hierin wordt het afgenomen bloed van de patiënt heel snel rondgedraaid. Door de verschillende dichtheidsgradiënten van de bloedbestanddelen ontstaan er verschillende lagen in de PRP-kit. Doordat de PRP-kit een ingebouwd slangetje heeft kan de arts de laag waarin de bloedplaatjes bevinden gemakkelijk afnemen.
Een nadeel van PRP-kits zijn echter dat deze alleen een standaard uitvoering hebben. Bijvoorbeeld als een patiënt minder of meer gehydrateerd is, dan wordt dit niet verwerkt. Dus, door alleen al aan de hoeveelheid water dat je hebt gedronken, kunnen de concentraties aan bloedplaatjes fluctueren.
In een laboratorium heeft men de mogelijkheid om de verwerking aan te passen aan de unieke eigenschappen van het afgenomen bloed. Ook kan men een zuiverder plasma met hogere concentraties bloedplaatjes verwerken. En heeft men de mogelijkheid om verschillende soorten PRP en concentraties aan te passen aan de specifieke behoeften van een patiënt.
Wat zijn groeifactoren?
Je moet groeifactoren zien als espresso shots voor reparatiecellen. Ze stimuleren andere cellen om meer werk te doen en brengen de benodigde reparatiecellen naar het juiste gebied. De bloedplaatjes bevatten pakketjes (alfa granules) waarin de groeifactoren zich bevinden.
Is PRP een stamcel behandeling?
Nee, PRP is geen stamcel behandeling. Wel komen circulerende stamcellen voor in het bloed. Echter, een product van het bloed zal altijd weinig stamcellen bevatten. Sommige mesenchymale stamcellen (MSCs) kunnen dus wel aanwezig zijn. Alhoewel, in vergelijking, is dit een zeer laag aantal van het aantal MSC’s dat voorkomt in een beenmerg concentraat dat wordt gebruikt bij stamceltherapie. [2] Liangliang X, Gang L. Circulating mesenchymal stem cells and their clinical implications. The Bone & Joint journal
Zijn er verschillende soorten PRP?
Er zijn twee soorten PRP [3] Mautner K, Malanga GA, Smith J, Shiple B, Ibrahim V, Sampson S, Bowen JE. A call for a standard classification system for future biologic research: the rationale for new PRP nomenclature. PubMed injecties die vaak worden gebruikt :
- Roodkleurig PRP met VEEL witte en rode bloedcellen (Leukocyten rijk of LR-PRP)
- Amberkleurig PRP met WEINIG witte en rode bloedcellen (Leukocyten arm of LP-PRP)
Zijn er klinische verschillen tussen twee PRP varianten?
Uit onderzoek blijkt er verschil te zijn, toch is er nog een debat gaande. De meeste onderzoekers geloven dat de roodkleurige PRP na injectie een grotere, tijdelijke opvlamming van artrose veroorzaakt door de extra rode en witte bloedcellen. In wezen reageert het lichaam alsof er een ernstige verwonding of infectie is geweest, doordat er veel rode en witte bloedcellen op één plaats zijn geïnjecteerd. Het veroorzaken van een (milde) ontstekingsreactie bij een patiënt is niet altijd een slechte zaak. Net zoals bijvoorbeeld bij prolotherapie, waarbij een chemische irriterende stof wordt geïnjecteerd om een genezingscyclus te starten. Dat gezegd te hebben, kan een ontstekingsreactie bij patiënten met het metabool syndroom (overgewicht, hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol) hetzelfde zijn als olie op het vuur gooien. Met als gevolg geen weefsel regeneratie maar ongewenst bindweefsel.
Onderzoek naar het verschil tussen LR-PRP en LP-PRP
De roodkleurige variant lijkt meer schade te veroorzaken aan de synoviale cellen in de knie. [4] Braun HJ, Kim HJ, Chu CR, Dragoo JL. The effect of platelet-rich plasma formulations and blood products on human synoviocytes: implications for intra-articular injury and therapy. PubMed Ook stimuleert de amberkleurige variant beter om kraakbeencellen te laten groeien dan de rode variant. [5] Cavallo C, Filardo G, Mariani E, Kon E1 Marcacci M, Pereira Ruiz MT, Facchini A, Grigolo B. Comparison of platelet-rich plasma formulations for cartilage healing: an in vitro study. PubMed Daarbij heeft de amberkleurige variant ook een groter positief effect de bij de behandeling van artrose in de knie. [6] Riboh JC, Saltzman BM, Yanke AB, Fortier L, Cole BJ. Effect of Leukocyte Concentration on the Efficacy of Platelet-Rich Plasma in the Treatment of Knee Osteoarthritis. PubMed Bovendien, wanneer de witte bloedcellen in de PRP worden weglaten heeft dit geen negatief effect op het vermogen om weefsel te genezen. [7] Giusti I, Di Francesco M, D’Ascenzo S, et al. Leukocyte depletion does not affect the in vitro healing ability of platelet rich plasma PubMed
Aan de andere kant, in een onderzoek over kraakbeenherstel in het laboratorium was de rode variant beter. [8]Yaşar Şirin D1, Yılmaz İ, İsyar M, Öznam K, Mahiroğulları M. Does leukocyte-poor or leukocyte-rich platelet-rich plasma applied with biopolymers have superiority to conventional platelet-rich … Continue reading In een ander onderzoek hielp zowel de amberkleurige als de roodkleurige variant bij de celgroei van de voorste kruisband in de knie. [9] Krismer AM, Cabra RS, May RD, Frauchiger DA, Kohl S, Ahmad SS, Gantenbein B. Biologic response of human anterior cruciate ligamentocytes on collagen-patches to platelet-rich plasma formulations … Continue reading Ook observeerden onderzoekers dat de roodkleurige variant beter helpt bij het doden van een veel voorkomende bacterie in de tussenwervelschijven van de onderrug.
Bestaan er verschillende concentraties bloedplaatjes in PRP?
De concentratie van bloedplaatjes in PRP is een belangrijke factor. [10] Dhurat R, Sukesh M. Principles and Methods of Preparation of Platelet-Rich Plasma: A Review and Author’s Perspective. PubMed We kunnen PRP indelen in 3 verschillende klassen:
- Lage concentratie PRP, bevat 1 tot 3 keer meer dan de normale concentratie van bloedplaatjes dan het afgenomen bloed.
- Middelmatige concentratie PRP, wat 3 tot 7 keer meer dan de normale concentratie van bloedplaatjes dan het afgenomen bloed.
- Hoge concentratie PRP, wat 7 tot 20 keer meer dan de normale concentratie van bloedplaatjes dan het afgenomen bloed.
Onderzoekers hebben grote verschillen gevonden in hoe goed PRP de celgroei kan stimuleren gebaseerd op de concentratie van de bloedplaatjes. [11] Berger DR, Centeno CJ, Steinmetz NJ. Platelet lysates from aged donors promote human tenocyte proliferation and migration in a concentration-dependent manner. PubMed Bijvoorbeeld bij jonge peescellen was de concentratie niet erg belangrijk. Maar bij oudere cellen was de concentratie PRP een belangrijke factor om de cellen te laten groeien en te genezen bij schade. Daarom kiezen artsen bij oudere patiënten vaker voor een hogere PRP concentratie.
Hoe lang duurt het voor een PRP injectie werkt?
Dit hangt grotendeels af van wat er precies wordt behandeld. Bijvoorbeeld, als het om knieartrose gaat dan kan een PRP behandeling de perfecte keuze zijn om milde artrose te behandelen. Na de behandeling hebben patiënten vaak een opvlamming van artrose die een paar dagen tot een week kan duren. Maar binnen een paar weken voelen mensen zich vaak al veel beter. Een tijdelijke oplvamming van artrose komt zowel bij de rode als amberkleurige variant voor. [12] Riboh JC, Saltzman BM, Yanke AB, Fortier L, Cole BJ. Effect of Leukocyte Concentration on the Efficacy of Platelet-Rich Plasma in the Treatment of Knee Osteoarthritis. PubMed
Hoewel het positief effect bij de behandeling een gewricht snel optreedt, duurt het twee tot vier maanden bij de behandeling van pezen en gewrichtsbanden. Bijvoorbeeld, bij een onderzoek naar de behandeling van een tennis elleboog met PRP, ervaarden de patiënten significant meer verbetering na 6 maanden dan na 3 maanden. [13]Mishra AK, Skrepnik NV, Edwards SG, Jones GL, Sampson S, Vermillion DA, Ramsey ML, Karli DC, Rettig AC. Efficacy of platelet-rich plasma for chronic tennis elbow: a double-blind, prospective, … Continue reading
Hoeveel kost PRP therapie? Worden de kosten van PRP therapie vergoed?
Afhankelijk van het aangedane gewricht en de ernst van artrose bedragen de kosten van de behandeling met hoge concentratie bloedplaatjes tussen de 1.800 en 5.000 euro. Vooralsnog wordt deze behandeling niet vergoed, alhoewel er sommige uitzonderingen bekent zijn. Meer informatie over het alsnog vergoed krijgen van de medische kosten bij PRP kun je lezen in het artikel: “Wie bepaalt de vergoeding van celtherapie?“
Is PRP effectief als behandeling?
Het onderzoeksresultaat van de effectiviteit van een injecties met geconcentreerde bloedplaatjes wordt met de dag duidelijker. In de onderstaande lijst vind je de aandoeningen waarbij de behandeling zich heeft bewezen als een effectieve behandeling.
Artrose knie
In een grote review van veel verschillende onderzoeken bleek PRP effectief te zijn voor de behandeling van knieartrose. [14]Xing D, Wang B, Zhang W, Yang Z, Hou Y1,2, Chen Y, Lin J. Intra-articular platelet-rich plasma injections for knee osteoarthritis: An overview of systematic reviews and risk of bias considerations. … Continue reading Sommige onderzoeken laten zien dat PRP beter werkt bij milde artrose [15]Filardo G, Kon E, Buda R, Timoncini A, Di Martino A, Cenacchi A, Fornasari PM, Giannini S, Marcacci M. Platelet-rich plasma intra-articular knee injections for the treatment of degenerative cartilage … Continue reading terwijl andere onderzoeken laten zien dat de ernst van artrose geen verschil maakt. [16] Burchard R, Huflage H, Soost C, Richter O, Bouillon B, Graw JA. Efficiency of platelet-rich plasma therapy in knee osteoarthritis does not depend on level of cartilage damage. PubMed
Tennis elleboog
Een PRP injectie blijkt effectiever te zijn dan steroïden injecties bij de behandeling van een tennis elleboog [17] Xu Q, Chen J, Cheng L. Comparison of platelet rich plasma and corticosteroids in the management of lateral epicondylitis: A meta-analysis of randomized controlled trials. PubMed
Wervelkolom
PRP werkt beter dan steroïden injecties bij de behandeling van een pijnlijke sacro-iliacale gewricht (SI-gewricht). [18] ingla V, Batra YK, Bharti N, Goni VG, Marwaha N. Steroid vs. Platelet-Rich Plasma in Ultrasound-Guided Sacroiliac Joint Injection for Chronic Low Back Pain. PubMed PRP helpt ook bij patiënten met slechte en pijnlijke tussenwervelschijven in de onderrug. [19] Monfett M, Harrison J, Boachie-Adjei K, Lutz G. Intradiscal platelet-rich plasma (PRP) injections for discogenic low back pain: an update. PubMed PRP is ook gebleken effectiever te zijn dan steroïde injecties bij gewrichtspijn. [20]Wu J, Zhou J, Liu C1, Zhang J, Xiong W, Lv Y, Liu R, Wang R, Du Z, Zhang G, Liu Q. A Prospective Study Comparing Platelet-Rich Plasma and Local Anesthetic (LA)/Corticosteroid in Intra-Articular … Continue reading
Achilles tendinopathie
Irritatie van de achillespees – Recent onderzoek laat zien dat PRP waarschijnlijk werkt bij de behandeling van een pijnlijke achillespees. [21] Wang Y, Han C, Hao J, Ren Y, Wang J. Efficacy of platelet-rich plasma injections for treating Achilles tendonitis : Systematic review of high-quality randomized controlled trials. PubMed Bovendien bleek in een ander onderzoek dat de achillespees een betere collageen structuur kreeg nadat het geïnjecteerd was met PRP. [22] lsousou J, Thompson M, Harrison P, Willett K, Franklin S. Effect of platelet-rich plasma on healing tissues in acute ruptured Achilles tendon: a human immunohistochemistry study PubMed
Rotator cuff scheur
PRP kan eventueel ook helpen bij de behandeling van een rotator cuff scheur. Een ‘rotator cuff’ is een peesblad, bestaande uit het uiteinde van 4 spieren rond de schouder. Een scheur in één van deze pezen wordt een rotator cuff scheur genoemd. Een klein, en niet van hoog niveau, onderzoek heeft laten dat PRP effectief is bij deze aandoening. [23] Sengodan VC, Kurian S, Ramasamy R. Treatment of Partial Rotator Cuff Tear with Ultrasound-guided Platelet-rich Plasma. PubMed Toch worden de patiënten met een rotator cuff scheur regelmatig door artsen geholpen met een hoge dosering LP-PRP.
Is het positief effect van een PRP behandeling blijvend?
Als de focus van de behandeling op artrose ligt dan is het onwaarschijnlijk dat PRP een blijvend effect heeft. Een injectie kan bij milde artrose 1 tot 2 jaar aan verlichting bieden. Bij meer ernstige artrose is dit maar een paar maanden. In tegenstelling tot de behandeling van pezen en gewrichtsbanden kan er wel een blijvend positief effect optreden, aangezien de groeifactoren in de bloedplaatjes de scheur kan helen.
Is PRP beter dan stamceltherapie?
PRP is anders dan een injectie met stamcellen. PRP is een stimulans voor het genezingsproces, je kunt het zien als een espresso shot voor jouw reparatiecellen. Stamcellen zijn cellen die zich kunnen ontwikkelen in bot- of kraakbeencellen wanneer dit nodig is. Algemeen gezien, werkt PRP beter bij milde artrose en bij scheuren in pezen of gewrichtsbanden. Daarentegen zijn beenmerg-afgeleide mesenchymale stamcellen beter in staat om meer ernstige artrose en grotere peesscheuren te behandelen. [24]Centeno C, Sheinkop M, Dodson E, et al. A specific protocol of autologous bone marrow concentrate and platelet products versus exercise therapy for symptomatic knee osteoarthritis: a randomized … Continue reading
De conclusie? Een geconcentreerde injectie met bloedplaatjes kan helpen bij verschillende soorten pijnproblemen. Echter, je meer te verdiepen in wat helpt en welke variant PRP het meest geschikt is voor jouw aandoening, is zeker een aanrader.
Referenties
