Stamceltherapie bij artrose

In de afgelopen jaren heeft stamceltherapie een opmerkelijke vooruitgang geboekt als een veelbelovende benadering voor de behandeling van artrose. Artrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft en leidt tot pijn, stijfheid en verminderde functionaliteit van de gewrichten. Traditionele behandelingen richten zich vaak op symptoombestrijding en kunnen niet de onderliggende oorzaak aanpakken.

Stamcellen bieden echter een innovatieve benadering waarbij het natuurlijke vermogen van het lichaam om zichzelf te herstellen en te vernieuwen wordt benut. Stamcellen hebben de unieke eigenschap om zichzelf te vermenigvuldigen en te differentiëren in verschillende celtypen, waaronder kraakbeencellen. Dit opent de deur naar nieuwe mogelijkheden voor het herstellen van beschadigd gewrichtskraakbeen, het verlichten van symptomen en het bevorderen van de regeneratie van het gewrichtsweefsel.

Dit artikel verkent de opkomende benadering van stamceltherapie voor de behandeling van artrose. We zullen de werking van stamcellen en hun regeneratieve eigenschappen onderzoeken, en vergelijken met de huidige behandelingsopties. Daarnaast zullen we de resultaten van recent onderzoek en klinische studies bespreken, waarbij we de effectiviteit en veiligheid van stamceltherapie bij artrose evalueren.

Wat is stamceltherapie?

Stamceltherapie biedt een veelbelovende oplossing voor de behandeling van artrose, waarbij ‘eigen’ stamcellen worden geïnjecteerd om ingrijpende gewrichtsoperaties te vermijden en het leven met chronische gewrichtspijn te verbeteren.

In de Verenigde Staten wordt stamceltherapie al geruime tijd toegepast, en de resultaten zijn ronduit indrukwekkend te noemen. Hoewel het niet mogelijk is om bij artrose, waarbij sprake is van ‘bot op bot’, het kraakbeen opnieuw terug te laten groeien, kan stamceltherapie wel de pijn verminderen en de gewrichtsfunctie verbeteren.

Vooral bij patiënten met gevorderde knieartrose heeft stamceltherapie veel succes. Door het injecteren van stamcellen in beschadigd bot, gewrichtsbanden en gewrichtskraakbeen onder begeleiding van een röntgenapparaat, kan een actieve levensstijl opnieuw mogelijk worden gemaakt. Het behandelen van andere gewrichten met gevorderde artrose, zoals de heup, is complexer en heeft een lager slagingspercentage.

Een belangrijk voordeel van stamceltherapie is dat het de genezingstijd kan verkorten en degeneratief weefsel kan herstellen.

Kraakbeen heeft beperkt vermogen tot zelfherstel. Het vermogen van kraakbeen om zichzelf te herstellen varieert afhankelijk van verschillende factoren, waaronder leeftijd, gezondheidstoestand en de locatie en ernst van de schade.

Bij jonge mensen heeft kraakbeen over het algemeen een beter vermogen tot zelfherstel. Dit komt doordat jonge kraakbeencellen een hogere metabole activiteit hebben en beter in staat zijn om zich te vermenigvuldigen en nieuw kraakbeenweefsel te vormen. Daarom hebben jonge mensen vaak een grotere kans op herstel van kleine kraakbeenletsels.

Bij oudere mensen neemt het vermogen van kraakbeen om zichzelf te herstellen af. Naarmate we ouder worden, vermindert de activiteit en regeneratieve capaciteit van kraakbeencellen. Bovendien kunnen ouderdomsgerelateerde veranderingen, zoals chronische ontsteking en degeneratie, het herstelproces verder belemmeren.

Kraakbeen is een complex weefsel met een beperkte bloedtoevoer en cellulaire activiteit, wat de natuurlijke herstelmechanismen beperkt. Dit is een van de redenen waarom artrose, een aandoening waarbij het kraakbeen geleidelijk verslechtert, vaak voorkomt bij oudere mensen.

Dankzij deze geavanceerde behandeling kunnen artsen nu pijnlijke gewrichten behandelen met stamcellen, waardoor het beschadigde gewricht kan worden gerepareerd, herbouwd of de effecten van letsel kunnen worden verzacht.

Huidige behandelingen voor artrose

Hoewel de conventionele geneeskunde vooruitgang boekt, is deze niet afdoende om aan de nieuwe zorgbehoeften te voldoen. Bovendien richten artsen zich vaak meer op het bestrijden van symptomen dan op het daadwerkelijk aanpakken van de onderliggende ziekten en aandoeningen. Dit heeft geleid tot een gebrek aan effectieve methoden die gericht zijn op de behandeling van de oorzaken van ziekten en aangeboren aandoeningen tot op heden.

Dit geldt ook voor de behandeling van artrose. De conventionele behandeling van gevorderde artrose omvat het voorschrijven van medicatie, zoals niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s), om pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen. Hoewel deze medicijnen verlichting van symptomen bieden, pakken ze de onderliggende oorzaak van artrose niet aan en kunnen ze ernstige bijwerkingen hebben. Zelfs bij een lage dosis brengt het gebruik ervan aanzienlijke risico’s met zich mee, zoals maagproblemen, nierschade en cardiovasculaire complicaties. Bovendien ontwikkelen patiënten na verloop van tijd vaak tolerantie, waardoor steeds hogere doses medicatie nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken.

Een andere conventionele behandelingsoptie voor gevorderde artrose is de plaatsing van kunstgewrichten, zoals een kunstknie of een kunstheup. Hoewel dit kan helpen bij het herstellen van mobiliteit en het verminderen van pijn, is het een invasieve chirurgische ingreep die risico’s met zich meebrengt, zoals infectie, bloeding en het losraken van het kunstgewricht. Bovendien hebben kunstgewrichten een beperkte levensduur en kan revisiechirurgie in de toekomst nodig zijn.

Ondanks deze conventionele benaderingen zijn medicatie en kunstgewrichten dus weinig effectief in het bieden van blijvend herstel van het kraakbeen en het gewricht bij artrose, en hebben ze hun nadelen en beperkingen.

Voordelen van stamceltherapie bij artrose

Stamceltherapie biedt verschillende voordelen ten opzichte van traditionele behandelingen voor artrose. Hoewel het nog steeds een zich ontwikkelend veld is, zijn er enkele aspecten die stamceltherapie aantrekkelijk maken als behandelingsoptie voor artrose.

1. Vermindering van ontsteking: Stamceltherapie kan ontstekingsreacties in het gewricht verminderen. Ontsteking is een belangrijke factor bij het ontstaan van pijn en gewrichtsschade bij artrose. Door ontsteking te verminderen, kan stamceltherapie bijdragen aan pijnverlichting en het vertragen van verdere gewrichtsschade.
2. Pijnverlichting: Veel patiënten met artrose ervaren chronische pijn die hun dagelijkse activiteiten beperkt. Stamceltherapie heeft het potentieel om de pijn te verminderen en de levenskwaliteit te verbeteren. Door het toepassen van stamcellen in het aangetaste gewricht, kunnen ze bijdragen aan het herstel van beschadigd weefsel en het bevorderen van de regeneratie van gezond kraakbeen.
3. Verbetering van de gewrichtsfunctie: Artrose leidt vaak tot verminderde gewrichtsfunctionaliteit, stijfheid en beperkte mobiliteit. Stamceltherapie kan de gewrichtsfunctie verbeteren door het bevorderen van weefselregeneratie en het herstellen van de structuur en functie van het aangetaste gewricht. Dit kan patiënten helpen om weer actief en mobiel te worden.
4. Langdurige effecten en mogelijkheden tot weefselregeneratie: Een interessant aspect van stamceltherapie is het potentieel voor langdurige effecten. De geïnjecteerde stamcellen hebben het vermogen om te differentiëren en nieuwe kraakbeencellen te vormen, waardoor beschadigd weefsel kan worden geregenereerd. Dit betekent dat de positieve effecten van stamceltherapie mogelijk langdurig kunnen aanhouden en de progressie van artrose kunnen vertragen.

Onderzoek naar stamceltherapie voor artrose

Onderzoek naar stamceltherapie voor artrose is een actief en groeiend gebied van onderzoek. Recente wetenschappelijke studies en klinische onderzoeken hebben waardevolle inzichten opgeleverd met betrekking tot de effectiviteit en veiligheid van stamceltherapie bij de behandeling van artrose.

Een overzicht van deze studies toont aan dat stamceltherapie veelbelovende resultaten kan opleveren. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat stamceltherapie kan leiden tot pijnvermindering, verbeterde gewrichtsfunctie en bevordering van weefselregeneratie bij patiënten met artrose.

• Onderzoek uit 2021, met geautomatiseerde 3D MRI-analyse, toonde aan dat het injecteren van stamcellen in de knieën van patiënten de progressie van artrose vertraagde en niet verder deed toenemen. ^[1] Alterations in cartilage quantification before and after injections of mesenchymal stem cells into osteoarthritic knees

• Een grootschalige prospectieve patiëntenserie van 2 jaar uit 2022 concludeerde dat stamceltherapie een effectieve, veilige en langdurige behandeloptie is voor knieartrose, met het potentieel om totale gewrichtsvervanging uit te stellen. Naast de waargenomen klinische voordelen belooft stamceltherapie de wereldwijde economische last van artrose te verminderen. ^[2] Real-world evidence of mesenchymal stem cell therapy in knee osteoarthritis: a large prospective two-year case series

• Een klinisch onderzoek uit 2023 heeft geconcludeerd dat een injectie met stamcellen en PRP leidt tot symptoomverlichting, functionele verbetering en een toename van de dikte van het gewrichtskraakbeen bij knieartrose, zoals vastgesteld met behulp van echografie, zonder significante bijwerkingen. ^[3] Real-world evidence of mesenchymal stem cell therapy in knee osteoarthritis: a large prospective two-year case series

Procedure stamceltherapie

Hoewel het klinkt als een ingrijpende procedure, is stamceltherapie relatief eenvoudig en minimaal-invasief. Binnen de orthopedie gebruiken artsen autologe mesenchymale stamcellen.

Voorbereiding: Om ervoor te zorgen dat de procedure succesvol verloopt, is het niet voldoende om alleen stamcellen toe te dienen. Daarom maken artsen gebruik van PRP-injecties om groeifactoren in het gewricht te introduceren. Deze groeifactoren spelen een essentiële rol bij het stimuleren van het genezingsproces, waardoor de stamcellen gedijen en het lichaam zichzelf kan herstellen. PRP wordt geproduceerd uit een kleine hoeveelheid afgenomen bloed van de patiënt. Door de bloedplaatjes te concentreren en te scheiden, ontstaat een bloedplaatjesrijk plasma, bekend als PRP.

Over het algemeen worden de PRP-injecties enkele dagen tot enkele weken voorafgaand aan de stamcelinjectie toegediend. Dit geeft het lichaam de tijd om te reageren op de groeifactoren en de gewenste voorbereiding te bieden voor de stamceltherapie.

Verzameling van stamcellen: Voor stamceltherapie moeten stamcellen worden verkregen uit je eigen lichaam (autologe stamcellen). De meest voorkomende bronnen van stamcellen voor artrosebehandeling zijn het beenmerg en het vetweefsel.

Isolatie en voorbereiding van stamcellen: De verzamelde stamcellen moeten worden geïsoleerd en voorbereid voordat ze worden toegediend aan het aangetaste gewricht. Dit omvat het proces van scheiden en concentreren van de stamcellen van andere celtypen en het verkrijgen van een zuivere stamceloplossing.

Toediening van stamcellen: Nadat de stamcellen zijn voorbereid, worden ze rechtstreeks in het aangetaste gewricht geïnjecteerd. Dit kan worden gedaan met behulp van beeldvormingstechnieken zoals echografie of röntgen om de nauwkeurige plaatsing van de stamcellen te waarborgen. De injectie kan worden herhaald voor meerdere gewrichten of meerdere sessies, afhankelijk van het behandelplan en de aanbeveling van de arts.

Wat zijn mesenchymale stamcellen?

Mesenchymale stamcellen, ook wel bekend als volwassen stamcellen, hebben het vermogen om zich te differentiëren naar musculoskeletale cellen, zoals vet-, bot- en kraakbeencellen. Er bestaat sterke overtuiging onder wetenschappers dat mesenchymale stamcellen het potentieel hebben om beschadigd kraakbeen en andere weefsels die door artrose zijn aangetast, te repareren en te vervangen.

Mesenchymale stamcellen kunnen worden verzameld uit het vetweefsel of beenmerg van de patiënt. Na het oogsten van de cellen zijn er twee mogelijke benaderingen:

1. Verwerking van de cellen in een geconcentreerde oplossing: De verzamelde cellen worden geconcentreerd en voorbereid op gebruik in de behandeling. Deze geconcentreerde oplossing bevat een hoge hoeveelheid mesenchymale stamcellen die direct kunnen worden geïnjecteerd in het aangetaste gebied.
2. Kweek van de cellen in een laboratorium: In een laboratorium worden de verzamelde cellen gekweekt om hun aantal te vergroten voordat ze worden gebruikt. Dit proces staat bekend als celkweek en stelt artsen in staat om een grotere hoeveelheid mesenchymale stamcellen te verkrijgen voordat ze worden geïnjecteerd in het beschadigde weefsel. Door de cellen te kweken, kan de benodigde hoeveelheid stamcellen worden vergroot, wat belangrijk is voor effectieve behandeling.

Beenmerg-afgeleide mesenchymale stamcellen

Vet-afgeleide mesenchymale stamcellen

Vet-afgeleide mesenchymale stamcellen, ook wel bekend als adipose-derived mesenchymal stem cells (ADSCs) in het Engels, zijn stamcellen die worden verkregen uit vetweefsel. Artsen die gebruikmaken van vet-afgeleide stamcellen verzamelen deze cellen door middel van chirurgie of liposuctie. Sommige artsen geven de voorkeur aan het gebruik van stamcellen uit het vetlichaam van Hoffa, een stootkussen achter en onder de knieschijf.

Een SVF-injectie maakt gebruik van de totale fractie van het vetweefsel, inclusief stamcellen, bloedcellen, fibroblasten, cytokinen en groeifactoren. In dit geval wordt het vetweefsel verzameld en verwerkt tot een SVF-product, waarbij de verschillende celtypen en componenten aanwezig blijven. Het SVF-product wordt vervolgens geïnjecteerd in het getroffen gebied, waarbij de combinatie van cellen en factoren een regeneratieve werking heeft.

Bij ADSC-therapie worden de geïsoleerde stamcellen uit het vetweefsel gezuiverd voordat ze worden geïnjecteerd. Dit proces omvat het zuiveren van de ADSC-populatie, zodat een geconcentreerde dosis van zuivere stamcellen wordt verkregen. Deze gezuiverde ADSC’s worden vervolgens geïnjecteerd in het beschadigde weefsel om het genezingsproces te bevorderen.

Hoeveel kost stamceltherapie?

De kosten voor stamcelbehandeling kunnen aanzienlijk verschillen. Sommige offertes bedragen niet meer dan 5.000 euro, terwijl andere behandelingen tot 20.000 euro kunnen kosten. Dit is afhankelijk van het aantal benodigde behandelingen per gewricht en het aantal gewrichten dat gelijktijdig wordt behandeld.

Is stamceltherapie altijd effectief?

Stamceltherapie is een veelbelovende benadering voor de behandeling van artrose, maar de effectiviteit ervan kan variëren afhankelijk van verschillende factoren. Hoewel stamceltherapie positieve resultaten heeft laten zien bij sommige patiënten, is het belangrijk op te merken dat het geen gegarandeerde genezing is en niet altijd bij iedereen dezelfde mate van effectiviteit heeft.

De effectiviteit van stamceltherapie kan afhangen van factoren zoals de ernst van de artrose, de specifieke locatie van de aangedane gewrichten, de leeftijd en algemene gezondheid van de patiënt, de gebruikte stamcelbron en de kwaliteit van de stamceltherapieprocedure. Bovendien kan de reactie op stamceltherapie variëren van persoon tot persoon.

Welke risico’s bestaan er?

Deze vorm van stamceltherapie maakt gebruik van de eigen cellen van de patiënt, waardoor risico’s geassocieerd met donorcellen worden vermeden. Autologe behandelingen hebben minder kans op afstotingsreacties. De ingreep is vaak poliklinisch en relatief veilig. Hoewel er een klein risico is op infectie of pijn op de injectieplaats, zijn deze risico’s over het algemeen laag. Het gebruik van volwassen stamcellen in plaats van pluripotente stamceltypen vermindert de risico’s.

Meest geavanceerde stamceltherapie